Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

Wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia
8 października 2020r.

Sygnatura akt

III K 211/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

D. A.

D. A. w okresie od października 2012r. do listopada 2016r. w G., w woj. (...) działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. w postaci dofinansowania z (...) do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, będąc zatrudnioną na stanowisku głównej księgowej w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. sporządziła, a następnie przedłożyła nierzetelne i poświadczające nieprawdę dokumenty w postaci wniosków o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za okresy sprawozdawcze od października 2012r. do kwietnia 2014r. i od lipca 2014r. do listopada 2016r. oraz miesięczne informacje o wynagrodzeniach, zatrudnieniu i stopniach niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych w (...) Sp. z o.o., w których zawarła mające istotne znaczenie dla uzyskania przedmiotowego dofinansowania niezgodne z prawdą dane dotyczące należnej kwoty dofinansowania i kosztów płacy ponoszonych przez pracodawcę na każdego z zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych w zakresie finansowanych przez pracodawcę obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe wykazując w/wym. składki jako zapłacone w zakresie i terminach przewidzianych przepisami prawa, podczas gdy składki te w rzeczywistości nie zostały zapłacone, poprzez wprowadzenie (...)w błąd co do rzetelności i prawdziwości przedkładanych dokumentów oraz co do faktu finansowania przez pracodawcę obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe doprowadziła (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w łącznej kwocie 978.941,05 złotych - wypełniając w ten sposób znamiona przestępstwa z art.286§1 k.k. w zw. z art.294§1 k.k. w związku z art.297§1 k.k. w zw. z art.11§2 k.k. i art.12§1 k.k.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

2.  OCena DOWOdów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

3.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

1

D. A.

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym wyjaśnienia oskarżonej, Sąd uznał, że wina i sprawstwo D. A. nie budziły żadnych wątpliwości, a wniosek złożony w trybie art.335 k.p.k. o wydanie wyroku skazującego na posiedzeniu w trybie art.343 k.p.k. zasługuje na uwzględnienie. W świetle zgromadzonego materiału dowodowego możliwe było kategoryczne stwierdzenie, iż oskarżona dopuściła się przestępstwa szczegółowo opisanego w uzasadnianym wyroku.

Przestępstwo oszustwa określone w art.286§1 k.k. polega na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Wprowadzenie w błąd oznacza zachowanie prowadzące do wywołania (powstania) u danej osoby błędu, a więc fałszywego odzwierciedlenia rzeczywistości w świadomości tej osoby. Kodeks karny nie określa sposobów, przy pomocy których można wprowadzić daną osobę w błąd – należy więc przyjąć, że zachowanie sprawcy w tym zakresie może przybrać dowolną formę, jeżeli tylko finalnie doprowadzi do powstania rozbieżności między świadomością osoby rozporządzającej mieniem a rzeczywistym stanem rzeczy. Dla przykładu, może to nastąpić za pomocą słów, pisma, gestu, przedłożenia stwierdzających nieprawdę lub fałszywych dokumentów itp.. Wprowadzenie w błąd musi dotyczyć okoliczności istotnych, a więc takich, które mogłyby mieć wpływ na podjęcie przez pokrzywdzonego decyzji o rozporządzeniu mieniem, w tym zwłaszcza okoliczności powodującej, że dokonane przez niego rozporządzenie mieniem ma dlań charakter niekorzystny. Jednocześnie, między owym wprowadzeniem w błąd, a następującym po nim niekorzystnym rozporządzeniem mieniem musi zachodzić związek przyczynowy. Ponadto, istotnym elementem przestępstwa oszustwa jest dobrowolność rozporządzenia mieniem przez osobę pokrzywdzoną na rzecz sprawcy.

Ustawowe znamię stanowiące skutek przestępstwa oszustwa wypełnione zostaje wtedy, gdy sprawca, działając w sposób opisany w tym przepisie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem, które jest niekorzystne z punktu widzenia interesów tej osoby lub innej osoby pokrzywdzonej. Jak słusznie wskazuje się w doktrynie w użytym przy przestępstwie oszustwa sformułowaniu „doprowadza” ustawodawca ujawnia konieczność istnienia związku przyczynowego pomiędzy podstępem, polegającym na wprowadzeniu w błąd, wyzyskaniu błędu niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem. Konieczne jest zatem ustalenie okoliczności mających decydujące znaczenie dla decyzji o dokonaniu danej czynności i czy odnośnie do tych okoliczności jedna ze stron nie wprowadziła drugiej w błąd. Pojęcie korzyści majątkowej, którą osiąga w ten sposób sprawca, powinno być przy tym rozumiane szeroko i nie wyklucza istnienia tego znamienia nawet fakt, że sprawca zakłada zwrot mienia pokrzywdzonemu, czy też spełnienie swego świadczenia. Nie wyklucza niekorzystności rozporządzenia również okoliczność, iż szkoda może być naprawiona, a w szczególności, że pokrzywdzonemu przysługuje roszczenie cywilne. Niekorzystne rozporządzenie mieniem oznacza bowiem pogorszenie sytuacji majątkowej rozporządzającego i jest szersze od pojęcia szkody i straty (zob. J. Satko, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2000r., sygn. akt V KKN 267/2000, LEX nr 43441, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 września 2014r., sygn. akt II AKa 145/14, LEX nr 1527200). Dla właściwej wykładni znamienia „niekorzystnego rozporządzenia mieniem” istotne znaczenie ma więc to, że droga pochodu przestępstwa oszustwa kończy się z chwilą rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonego. Dlatego też korzystność czy też niekorzystność owego rozporządzenia należy oceniać tylko z punktu widzenia okoliczności istniejących w czasie rozporządzania mieniem, a nie tych, które następują później.

Oszustwo jest przestępstwem kierunkowym, gdyż warunkiem odpowiedzialności jest działanie lub zaniechanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Zamiar bezpośredni o szczególnym zabarwieniu związanym z celem działania sprawcy oznacza, że elementy przedmiotowe oszustwa muszą mieścić się w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca oszustwa musi więc nie tylko chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć użyć w tym celu określonego sposobu działania czy zaniechania.

Sama korzyść majątkowa, której osiągnięcie jest celem działania sprawcy, to zgodnie z art.115§4 k.k. korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego.

Zgodnie z art.294§1 k.k. jeżeli przestępstwo z art.286§1 k.k. zostało popełnione w stosunku do mienia znacznej wartości sprawca podlega surowszej odpowiedzialności. Mieniem znacznej wartości jest zaś mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200.000 złotych (art.115§5 k.k.).

Przestępstwo z art.297§1 k.k. popełnia z kolei ten, kto w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, (…) od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi - kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia.

Odnosząc te uwagi ogólne do realiów niniejszej sprawy wskazać należy, iż oskarżona D. A. w okresie od października 2012r. do listopada 2016r. w G., będąc zatrudnioną na stanowisku głównej księgowej w (...) spółce z o.o. z siedzibą w G. sporządziła, a następnie przedłożyła nierzetelne i poświadczające nieprawdę dokumenty w postaci wniosków o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za okresy sprawozdawcze od października 2012r. do kwietnia 2014r. i od lipca 2014r. do listopada 2016r. oraz miesięczne informacje o wynagrodzeniach, zatrudnieniu i stopniach niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych w (...) Sp. z o.o., w których to dokumentach zawarła mające istotne znaczenie dla uzyskania dofinansowania z (...) do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, a niezgodne z prawdą dane dotyczące należnej kwoty dofinansowania i kosztów płacy ponoszonych przez pracodawcę na każdego z zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych w zakresie finansowanych przez pracodawcę obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe wykazując w/wym. składki jako zapłacone w zakresie i terminach przewidzianych przepisami prawa – podczas gdy składki te w rzeczywistości nie zostały zapłacone.

W ten sposób - posługując się dokumentami - D. A. wprowadziła (...) w błąd co do rzetelności i prawdziwości przedkładanych dokumentów oraz co do faktu finansowania przez pracodawcę obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe doprowadziła (...) - doprowadzając w ten sposób ów fundusz do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w łącznej kwocie 978.941,05 złotych.

W tej sytuacji wypełnienie przez oskarżoną znamion przestępstwa określonego w art.286§1 k.k. i art.297§1 k.k. nie budziło wątpliwości.

Nadto z uwagi na fakt, iż na czyn oskarżonej złożyło się szereg czynności, podejmowanych niewątpliwie w krótkich odstępach czasu oraz ze z góry powziętym zamiarem, zasadnym było ujęcie w kwalifikacji prawnej czynu przypisanego D. A. również art.12§1 k.k..

Konsekwencją ustalenia łącznej wartości mienia będącego przedmiotem przestępczego zachowania oskarżonej było stwierdzenie, iż było to mienie znacznej wartości, wobec czego również art.294§1 k.k. został przyjęty w kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonej.

Wobec powyższego Sąd uznał, iż D. A. wypełniła swoim zachowaniem znamiona przestępstwa z art.286§1 k.k. w zw. z art.294§1 k.k. i z art.297§1 k.k. w zw. z art.11§2 k.k. w zw. z art.12§1 k.k..

☐

3.2.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.3.  Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

3.4.  Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

3.5.  Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

D. A.

1-5

1-5

Uznając winę oskarżonej D. A. za wykazaną Sąd przystąpił do wymierzenia odpowiedniej i sprawiedliwej kary, adekwatnej do stopnia zawinienia, społecznej szkodliwości popełnionego czynu, a także uwzględniając cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie kara winna osiągnąć w stosunku do oskarżonego oraz warunki i właściwości osobiste sprawcy. Ponadto orzeczona kara powinna spełniać rolę w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, a Sąd wymierzając karę, miał na uwadze także zasady prewencji ogólnej. Jednocześnie Sąd baczył jednak, by wymierzona kara uwzględniała motywację i sposób zachowania, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na oskarżonej obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa oraz możliwość ich naprawienia w przyszłości. Ponadto Sąd, wymierzając karę – zgodnie z dyspozycją art.53§2 k.k. – uwzględnił także właściwości i warunki osobiste oskarżonej, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu.

Przy wymiarze kary Sąd, kierując się dyrektywami wymiaru kary zawartymi w art.53 k.k. oraz art.115§2 k.k. miał na uwadze tak okoliczności obciążające jak i łagodzące dotyczące oskarżonej.

I tak okolicznościami obciążającymi były:

- długi okres działania oskarżonej (niemal cztery lata) i działanie w warunkach czyn ciągłego,

- wysoka wartość powstałej szkody,

- kumulatywna kwalifikacja prawna przestępstwa przypisanego oskarżonej,

Za okoliczności łagodzące Sąd uznał:

- zachowanie oskarżonej po dokonaniu przestępstwa - wyrażenie skruchy i fakt doprowadzenia do rozpoczęcia naprawienia szkody przez spółkę zatrudniającą oskarżoną, która to spółka de facto odniosła korzyść z przestępstwa,

- niekaralność oskarżonej za przestępstwa,

- postawę procesową oskarżonej, która przyznała się do popełnienia zarzucanego jej przestępstwa i uzgodniła z Prokuratorem oraz oskarżycielem posiłkowym wymiar kary i środków karnych, w konsekwencji czego możliwe było wydanie wyroku na posiedzeniu w trybie art.343 k.p.k..

Mimo wielu okoliczności obciążających, wobec dotychczasowej niekaralności oskarżonej za przestępstwa oraz jej postawy procesowej Sąd uznał, iż przy wymiarze kary D. A. nacisk należy położyć na dyrektywę prewencji indywidualnej w jej aspekcie wychowawczym. W konsekwencji Sąd wymierzył oskarżonej uzgodnioną pomiędzy nią a Prokuratorem i oskarżycielem posiłkowym karę pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku (taka kara - mimo że równa dolnej granicy ustawowego zagrożenia - winna być uznana za adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonej i stopnia społecznej szkodliwości jej przestępstwa) z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat. Taki okres próby powinien zdaniem Sądu pozwolić na ostateczną weryfikację, czy prognoza kryminologiczna wobec oskarżonej okazała się trafna.

Mając jednocześnie na względzie potrzebę kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, a w tym zakresie zwłaszcza zapobieżenie społecznemu poczuciu bezkarności sprawcy i braku odpowiedniej reakcji organów wymiaru sprawiedliwości na popełnienie przestępstwa Sąd na podstawie art.33§2 k.k. wymierzył oskarżonej także karę grzywny, ustalając liczbę stawek dziennych na 200 jako odpowiednią do stopnia zawinienia oskarżonej i społecznej szkodliwości przypisanego jej czynu, przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 20 złotych. Tak określony wymiar kary grzywny pozostaje w odpowiedniej relacji do stosunków majątkowych, dochodów D. A. i jej możliwości zarobkowych. Orzeczenie kary grzywny stanowiło wzmocnienie poczucia sprawiedliwej odpłaty za przypisany oskarżonej czyn zabroniony i dodatkową dolegliwość dla niej, a wymierzenie jej obok kary pozbawienia wolności winno zmusić ją do krytycznej refleksji nad swoim zachowaniem, zapobiegając dodatkowo powrotowi na drogę przestępstwa.

Dodatkowo zasadne było poddanie oskarżonej pod dozór kuratora sądowego, co powinno - w połączeniu z nałożonym na oskarżoną obowiązkiem informowania pisemnie kuratora o przebiegu okresu próby – skutecznie pozwolić na kontrolę zachowania D. A. w okresie próby.

Celowym było również orzeczenie na podstawie art.41§1 k.k. wobec oskarżonej zakazu zajmowania stanowiska głównej księgowej na okres 2 lat. Niewątpliwie D. A. dokonując przypisanego jej przestępstwa nadużyła zajmowanego stanowiska głównej księgowej w (...) spółce z o.o. i okazała, że dalsze zajmowanie przez nią takiego stanowiska zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

Sąd pragnie w tym miejscu z całą mocą podkreślić, iż wszystkie rozstrzygnięcia wyroku zostały uzgodnione przez oskarżoną z Prokuratorem (a nie sprzeciwił się temu pokrzywdzony reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika), Sąd uznając to porozumienie stron za godne akceptacji przychylił się do wniosku i wydał wyrok skazujący na posiedzeniu w trybie art.343 k.p.k. nie prowadząc postępowania dowodowego (art.343§4 k.p.k.).

5.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

7.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

Przypomnieć w tym miejscu należy, iż strony zgodnie ustaliły, że na oskarżoną nie będzie nakładany obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Pokrzywdzony (...) - działający w niniejszej sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego, a reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika – po doręczeniu odpisu wniosku Prokuratora składanego w trybie art.335§1 k.p.k. pierwotnie złożył wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego (pismo procesowe z 18 września 2020r. - k.2227), jednakże wynikało to z braku wiedzy pełnomocnika o zawartej umowie pomiędzy (...) a (...) spółką z o.o. (vide: oświadczenie pełnomocnika (...) zawarte w protokole posiedzenia k.2232).

Po zapoznaniu się ze stosowną dokumentacją w tym zakresie pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego na posiedzeniu w dniu 8 października 2020r. cofnęła wszystkie wnioski zawarte w piśmie procesowym z dnia 18 września 2020r..

W tej sytuacji Sąd uznał, że skoro oskarżyciel posiłkowy reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie domaga się nałożenia na oskarżoną obowiązku naprawienia szkody, to Sąd nie powinien uzależniać wydania wyroku skazującego w trybie dobrowolnego poddania karze od wyrażenia zgody na takie rozwiązanie - nie powinno być bowiem rolą Sądu czynienie zabiegów w tym zakresie wbrew stanowisku samego pokrzywdzonego reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika.

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6

O kosztach procesu Sąd orzekł w myśl zasady, że skoro to zawinione zachowanie koszty te spowodowało, to oskarżona - a nie podatnicy - winna je ponieść. Dodatkowo takie rozstrzygnięcie zostało ustalone pomiędzy stronami procesu.

6.  1Podpis

Poznań, 9 listopada 2020r.

SSO Tomasz Borowczak